Ülke olarak 4.5G yani LTE Advanced teknolojisiyle mobil internet deneyimimiz yeni bir boyuta taşındı. Peki 4.5G’den sonra sıradaki 5G teknolojisi neler sunacak?
1 Nisan’dan itibaren 4.5G ile 10 kat daha hızlı mobil internete kavuştuk. Birçok tüketici hıza odaklanmış durumda. Yurtdışında birçok kez 4G (LTE) ve 4.5G (LTE Advanced) şebekeleri üzerinden mobil internet hizmetini tecrübe etme fırsatım oldu. Barselona‘daki 4G şebekesi üzerinden 90 Mbps download / 41 mbps upload, Berlin‘deki 4G şebekesinde ise 28 mbps download / 18 Mbps upload hızlarını görmüştüm. Ülkemizdeki 4.5G şebekesi üzerinden rahatlıkla 100 Mbps hıza ulaşmak mümkün. Yüksek hızda bağlantının en önemli artısı size vakit kazandırması. 4.5G şebekesinde yüksek kalitede bir videoyu takılma olmadan izlerken, internete video yükleme işlemi dakikalar yerine saniyeler içinde gerçekleşiyor. Onun dışında hayatımızda köklü bir değişim olduğunu söylemek pek mümkün değil.
Henüz endüstriyel tanım yok
Mobil dünya son birkaç senedir 5G teknolojisine odaklanmış durumda. Henüz endüstriyel standartları tanımlanmamış olan 5G konusunda hararetli tartışmalar devam ediyor. Şubat ayında GSMA tarafından Barselona’da Mobil Dünya Kongresi‘nde (MWC) ana gündem yine 5G idi. Endüstriyel standartları belirleyebilmek için Ar-Ge çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekiyor. 5G mobil şebekesinde hızın artırılmasından ziyade gecikme süresinin düşürülmesi ve bağlantının sağlamlılığına odaklanılıyor. Hız artışı için ise hibrit şebeke kullanılması, spektrum verimliliğininartırılması gündemde.
Dresden Teknik Üniversitesi 5G Laboratuvarı
Mart ayı içinde Vodafone Türkiye’nin davetlisi olarak Almanya’daki Dresden Teknik Üniversitesi‘ne bir ziyaret gerçekleştirdim. Üniversitede 2 yıl önce kurulan 5G laboratuvarındakiçalışmalar ilk meyvelerini vermeye başlamış. Profesör Gerhard Fettweis başkanlığındaki Vodafone Kürsüsü‘nde 54 araştırma görevlisi yer alıyor. Vodafone dışında Nokia, Ericsson, Samsung, Huawei, Bosch gibi dev şirketler laboratuvarın destekçileri arasında yer alıyor. Prof. Fettweis 2G’den beri mobil iletişim üzerine çalışmalar yürütüyor ve oldukça parlak bir kariyere sahip.
Prof. Fettweis, 3 boyutlu bir hiper düzlem üzerinde 5G ile birlikte nelerin değişeceğini özetliyor. Saniyede 10 gigabit hızlarla internete erişirken, kullandığımız içerikler devasa boyutlara ulaşacak. Bugün çok büyük dediğimiz 4K videolar yakın bir gelecekte sıradan kabul edilecek. Gecikme süresinin 1 milisaniye seviyesine düştüğü, bağlantının ise neredeyse hiç kopmayacak kadar güvenilir olduğu bir dünyaya adım adım ilerliyoruz. 5G ile dokunsal internet (tactile internet) dönemi de resmen başlamış olacak.
Hedef 1 milisaniye gecikme süresi
Ağlarda en önemli konulardan birisi gecikme süresi (latency), gecikme süresi ne kadar düşükse performans o derece yükseliyor. Vücudumuzun da bir gecikme süresi var. Yapılan araştırmalarinsanın algılaması ve tepki vermesinin 1 milisaniye içinde yani 1 saniyenin binde birinde gerçekleştiğini gösteriyor. Özetle 1 milisaniye gecikme ile hareket ediyoruz. Hayatımızdaki gerçek bağlantıyı teknolojiyle kurmak istiyorsak ağımızın gecikme süresi 1 milisaniye olmalı. 4G ile bu tepkime süresine ulaşmak mümkün değil.
Tactile yani dokunsal internet olarak adlandırılan kavram internet aracılığıyla uzaktaki nesnelere anlık dokunabilme ve bunu hissedebilmenizi sağlıyor. Doktorların mesafe tanımaksızın dünyanın her yerinde ameliyat yapabilmelerine bile olanak sağlayacak olan dokunsal internetin 5G ile 2020 yılında kullanılabilir olacağı öngörülüyor.
Dresden Teknik Üniversitesi Vodafone Mobil İletişim Sistemleri Bölümünde doktora yapan Türk mühendislerden Serkan Atamer, 5G test altyapısı ile tactile internet olarak da adlandırılan dokunsal iletişimin nasıl sağlanacağını demo üzerinde anlattı. Demoda özel bir eldiven ile ekran içindeki prizmatik şekillere dokunabilmek ve bu şekilleri hareket ettirebilmek mümkün oldu.
En canlı maç deneyimine hazır olun
Profesör Gerhard Fettweis’ın sunumunda ilgi çeken bölümlerden birisi de bir futbol maçını sahanın istediğiniz noktasından izlemenize olanak sunan “Free viewpoint Video” oldu. Sahanın çeşitli yerlerinden alınan yüksek çözünürlüklü görüntülerin birleştirilmesiyle oluşan yeni görüntüden istediğiniz noktaya ait görüntüyü size anında sunacak olan bu yeni yayıncılık teknolojisiyle kameraların sunduğunu değil dilediğinizi izleyebileceksiniz. Bu yeni teknoloji de 5G’nin sunacağı birkaç milisaniyelik gecikme süreleri ile mümkün olabilecek.
Trafik ışıklarını kaldırsak, trafik sorunu çözülür mü?
Tüm dünyadaki metropollerin ortak sorunu olan trafik sıkışıklığını trafik ışıklarını kaldırarak çözebilir miyiz? Bu soruya peşinen hayır demeden önce detayları okuyun derim. Trafikte sürücülerin yaptığı temel eylemler gaza ya da frene basmak ve yön değiştirmek olarak tanımlanabilir. Tüm sürücülerin eylemlerine diğer sürücülerin verdiği tepki sonucu trafik akışı oluşuyor. Bugün Tesla, Google ve birçok otomotiv devinin üzerinde çalıştığı otonom araçlar insan tepkilerini taklit ederek çalışıyor. Bu araçlar birbirleriyle iletişim halinde değiller. Tüm araçların birbirleriyle iletişim halinde olduğu bir ağ ve bu ağdaki gecikme süresinin 1 milisaniye olduğunu düşünün. Bu senaryo hayata geçirildiğinde trafik ışıklarına gerek kalmıyor. 5G ile akıllı bir ağa bağlı gerçek otonom araçların olduğu yollarda trafik sıkışıklığı tarihe karışabilir. Aşağıdaki video konuyu çok iyi anlatıyor.
Nesnelerin İnterneti (IoT) için dönüm noktası
Son yıllarda içinde Nesnelerin İnterneti (IoT) geçmeyen bir teknoloji etkinliği görmedim. Herkes nesnelerin interneti ile Endüstri 4.0‘a giriş yapıldığını düşünüyor. Teoride her şey güzel ama pratikte nesnelerin internete bağlanması o kadar da kolay değil. Bu nesnelerin interneti ve enerjisi nasıl sağlanacak? Her cihaza SIM kart takmak ciddi bir maliyet, enerji için elektrik şebekesini her ortamda bulmak mümkün değil.
Profesör Gerhard Fettweis, 5G şebekesine SIM kartsız bağlanabilen ve bir AAA pil ile 10 yıl şarj etmeden çalışabilen cihazlarla birlikte Nesnelerin İnterneti gerçek anlamda hayatımızın bir parçası olacağını söylüyor.
5G için hedeflenen tarih 2020, 5G ile neredeyse 5 duyu organımıza hitap edecek dokunsal internet (Tactile Internet) için hayal gücümüzün sınırlarını zorlamaya başlayabiliriz.
Aşağıdaki sunum 2G’den 5G’ye uzanan yol haritasını özetliyor
